پركامبرین در ایران – بخش دوم
- مجموعه: مقالات مهندسي > مهندسی معدن | کلمات کلیدی : پركامبرین+در+ایران+–+بخش+دوم+
پركامبرین در ایران – بخش دوم
میگماتیتی شدن و تشكیل گرانیتهای آناتكسی
در كمربند دگرگونی ایران مركزی، در اثر فرآیندهای دگرگونی، دمای ناحیه به حدی رسیده كه سنگهای اولیه مانند گریوكها، آركوزها، آتشفشانیها و حتی كربناتها ذوب و روان شده كه حاصل آن پیدایش میگماتیت، گرانیتهای آناتكسی و دیوریتهای گسترده است (حقیپور، 1974). در مجموعه چاپدونی دو فاز میگماتیتی شدن، در ارتباط با دو فاز دگرگونی، شناسایی شده است. میگماتیتهای فاز نخست، با دگرگونی فاز نخست پیوند دارند و بیشتر از نوع میگماتیتهای رگهای همزمان با زمینساخت ( (Syntectonicاست. میگماتیتهای فاز دوم، منشاء آرنیتی دارد كه موجب تشكیل روانههای گرانیتی شده است. میگماتیتهای جوانتر در میگماتیتهای فاز نخست نفوذ كرده و به دلیل قرارگیری در برگوارگی جا به جا شده و سطوح محوری ریز چینهای مربوط به فاز دوم دگرگونی، میگماتیتی شدن از نوع بعد از زمین ساخت Post Tectonic است.
گفتنی است كه پدیده میگماتیتی شدن و تشكیل گرانیتهای آناتكسی، منحصر به ناحیه ساغند و پشتبادام نیست و این پدیده در نقاط دیگر ایران مانند تكاب، ترود، باختر ارومیه، ازبكوه و… نیز همچنان گزارش شده است.
در ناحیه ترود، دگرگونیهای منسوب به پركامبرین، بیشتر از نوع گنیس، آمفیبولیت و شیستهای گارنت و هورنبلنددار است كه از نظر شدت دگرگونی، بالاترین رخساره آمفیبولیت را دارند. به همینرو، تفریق دگرگونی پیشرفت چشمگیر دارد و حاصل آن، ایجاد بافت چشمی و سیمای نوار مانند تاریك و روشن در گنیسها است. این مجموعه كه ریخت گنبدی دارد، به طور دگرشیب توسط رسوبهای كم دگرگونی تریاس – ژوراسیك (گروه شمشك)، پوشیده شده است. تفاوت سنگشناسی و همچنین اختلاف ناگهانی و شدید نوع و درجه دگرگونی سبب شده تا هوشمندزاده و همكاران (1357) دگرگونیهای درجه بالا را به پركامبرین نسبت دهند. هرچند كه پدیده دگرگونی ممكن است مربوط به رخداد تریاس پسین باشد.
در ناحیه انارك، از شمال نایین تا حوالی ساغند – پشتبادام، یك مجموعه شیستی تیره رنگ برونزد دارد كه همراهانی از فیلیتهای گرافیتی، كوارتزیت، سنگ آهكهای متبلور، كلریت اپیدوت شیست، میكا شیست و اپیگنیس دارد. این مجموعه را اشتال (1911) به سن آركئن دانسته است. داودزاده و همكاران (1969) ضمن اعتقاد به سن پركامبرین به این مجموعه « دگرگونیهای انارك» گفتهاند. بر اساس كار زمینشناسان شركت تكنواسپورت، در ناحیه انارك این مجموعه شامل 5 كمپلكس چاهگربه، مرغاب، پتیار، محمدآباد و دوشاخ است. ولی در ناحیه خور، 5 كمپلكس چاهگربه، پتیار، كبودان، دوشاخ و پشتبادام سازندگان دگرگونیهای انارك است.
الماسیان (1997)، شیستهای انارك را به شرح زیر تقسیم میكند.با توجه به جدول زیر « شیستهای انارك » به سن نوپروتروزوییك – كامبرین پیشین است كه در زمان تریاس پسین، و در اثر رویداد سیمرین پیشین، دگرگون شدهاند.
پركامبرین در سنندج – سیرجان
زون سنندج – سیرجان به عنوان پرتكاپوترین حوضه ساختاری – رسوبی ایران، یك كافت میانه بلوك است كه بیشتر سنگهای آن دگرگون است. از گذشته بسیاری از دگرگونیهای موجود در مناطق سیرجان، حاجیآباد، كولیكُش، شهركرد، بویین، ازنا، گلپایگان، موته، مهاباد، مریوان، تكاب، باختر دریاچه ارومیه و 000 به پركامبرین نسبت میدهندكه چكیده آن در جدول زیر ارائه شده است.
پركامبرین در البرز
دگرگونیهای منسوب به پركامبرین كوههای البرز، تنها در دامنه شمالی این كوهها برونزد دارند كه از آن جمله میتوان به شیستهای گرگان، دگرگونیهای اسالم – شاندرمن در جنوب باختری انزلی و دگرگونیهای علمكوه (باختر كلاردشت) اشاره كرد. بر خلاف گزارشهای متعدد موجود، پركامبرین بودن سنگهای دگرگونی نواحی یاد شده چندان محرز نیست و به نظر میرسد كه در فرآیند دگرگونی این نواحی زمینساخت برخوردی صفحههای ایران و توران، در زمان تریاس پسین و یا دگرگونی همبری (در ناحیه عَلَمكوه) نقش اساسی داشتهاند كه موارد زیر از آن جمله است.
در ناحیه گرگان (شیستهای گرگان)، از حوالی گرگان تا حدود 120 كیلومتری باختر این شهرستان (جنوب خاوری نكا) تناوبی از سنگهای آتشفشانی بازیك دگرگون شده، كوارتزیت، كوارتزویك و به ویژه شیستهای تیره رنگ، برونزد دارد كه مرز شمالی آن محدود به گسل خزر و در جنوب به وسیله همبری گسل بر روی سنگهای پالئوزوییك بالایی رانده شده است كه بخش قابل رؤیت آنها، حدود 1000 متر ستبرا دارد.
گانسر (1951)، اشتوكلین (1968)، و 000 زمینشناسانی هستند كه به طور استنباطی، شیستهای گرگان را پیسنگ پركامبرین كوههای البرز دانستهاند. ژنی a)1977) ضمن مقایسه شیستهای گرگان با مجموعه بُنهشورو با ارائه دلایل زیر، شیستهای گرگان را به سن پركامبرین دانسته است:
1- سن پرتوسنجی، كه در حدود 300 ± 1278 تا 100 ± 985 میلیون سال برآورده شده است،
2- پوشیده شدن شیستهای گـــرگان با تنـــاوبی از كراتوفیـــر، شیست آرنیتـی و كوارتز آرنیت، به نـام « سازند محمدآباد»، كه به باور ژنی قابل قیاس با سنگهای آتشفشانی وابسته به كوهزایی پركامبرین پسین (سازند قرهداش) است.
3- پوشیده شدن شیستهای گرگان با تناوبی در حدود 120 متر ماسهسنگ سُرخ با یك افق كوارتزی سفید رنگ در بالا كه قابل قیاس با سازند لالون (كامبرین پیشین) دانسته شده است. ولی هوشمندزاده و همكاران (1367) قدیمی بودن شیستهای گرگان را مردود دانسته و با توجه به فرآیندهای دگرگونی تدریجی از رخساره شیست سبز (شیستهای گرگان) تا رخساره پرهنیت – پمپلیییت سازند محمدآباد و سازند لالون، تمام این مجموعه را متعلق به اواخر پركامبرین تا میانه پالئوزوییك میدانند. حمدی (1374) با پیدا كردن فسیلهای پالئوزوییك، شیستهای گرگان را به سن پالئوزوییك (اوردویسین، دونین، كربنیفر) میداند.
علوی (1991) شیستهای گرگان را شامل بخشهایی از سنگهای ماگمایی اردویسین – دونین و توالی سكوی دونین – تریاس میانی میداند كه در تریاس پسین و در اثر برخورد صفحه ایران و توران به شدت دگرشكل و دگرگون شده است. افتخارنژاد و بهروزی (1370) مجموعه شیستهای گرگان را با منشورهای برافزاینده بقایای تتیس كهن مشهد قابل قیاس و به سن پرمین دانسته و عامل دگرگونی را با رویداد سیمرین پیشین وابسته میداند.ولایتی (1381)، بر پایه هاگهای شبه قارچ، شیستهای گرگان را به سن ترشیری میداند. به نظر میرسدكه شیستهای گرگان یك واحد سنگچینهای در مرتبه سازند نیست، بلكه این انباشتهها، مجموعه درهمی از اولیستولیتهای گوناگون به سنها و جنسهای متفاوت است كه به لحاظ قرار گیری اتفاقی در محل زمیندرز تتیس كهن، با یكدیگر مخلوط شدهاند. در ناحیه علمكوه یك مجموعه دگرگونی به نام سازند بَریر (باریر) متشكل از اسلیت، كوارتزیت، تالك شیست، مرمر و 000 گزارش شده كه با كمپلكس ضخیم مرمری، توفهای دگرگونی، هورنفلسهای بازیك، تالك شیست و سنگهای سیلیسی آهكی پیوند پیچیده و نامشخص دارند.
در 1962، گانسر و هوبر، این مجموعه دگرگونی را به سن پركامبرین دانستند. ولی، بررسیهای بعدی نشان داد كه دگرگونیهای عَلَمكوه دارای سنگوارههای پالئوزوییك و مزوزوییك هستند كه در اثر فرآیند همبری مجاورتی ناشی از تزریق گرانیت عَلَمكوه به سن حدود 5 میلیون سال، دگرگون شدهاند.در جنوب باختری انزلی در نواحی اسالم و شاندرمن، یك مجموعه دگرگونی شامل میكاشیست (حاوی اكتینولیت، گارنت، زویسیت و مسكوویت)، گنیس دانهریز و آمفیبولیت به نام كمپلكس اسالم – شاندرمن برونزد دارد كه در زونهای گسلیده بُرشهایی عدسی مانند از سنگهای اولترابازیك دارد. كلارك و همكاران (1975) این دگرگونیها را یك فرازمین كهن پركامبرین دانستهاند كه به طور دگرشیب با سنگهای ژوراسیك پوشیده شده است. ولی افتخارنژاد (1371)، علوی (1991)، این مجموعه را نوعی پوسته اقیانوسی وابسته به تتیس كهن و به سن پرمین میدانند كه در طول كوهزایی سیمرین پیشین، بر روی حاشیه غیرفعال قارهای البرز، فرارانش كرده است.یادداشت: با آنچه گفته شد، دگرگونیهای درجه بالا به سن پركامبرین در البرز برونزد ندارند. به نظر میرسد كه كهنترین سنگهای پركامبرین البرز « سازند كهر » است كه حاوی آكریتاركهای پروتروزوییك پسین است.
پركامبرین در زاگرس
پیسنگ پركامبرین زاگرس در هیچ نقطهای رخنمون ندارد ولی، با توجه به اندازهگیریهای مغناطیس هوایی، گرانیسنجی و بررسیهای چینهشناختی، این باور وجود دارد كه پیسنگ زاگرس دنباله شمال – شمال خاوری سپر عربی – نوبی(Arabian – Nubian Shiel) است كه از شمال خاور آفریقا تا عربستان و حتی تا حوضه زاگرس ادامه دارد. اطلاعات ژئوفیزیكی نشان میدهد كه در فروافتادگی دزفول، سطح پیسنگ در عمق 15 كیلومتری زیر سطح دریای آزاد است. در ناحیه لرستان این سطح در ژرفای 6 كیلومتر از سطح دریا قرار دارد ولی به سمت راندگی اصلی زاگرس، سطح پیسنگ به سرعت بالا میآید. بر اساس اندازهگیریهای گرانیسنجی، در فارس داخلی قاعده پیسنگ در ژرفای 35 كیلومتر و در كوه دینار – زردكوه در ژرفای 55 كیلومتر است. تلفیق نتایج مغناطیس هوایی و گرانیسنجی گویای آن است كه ضخامت پیسنگ زاگرس در حدود 25 تا 50 كیلومتر است، (مطیعی، 1372).
سنگهای نا دگرگونی پركامبرین
سنگهای نادگرگونی پركامبرین ایران در شرایط رسوبی نابرابر تشكیل شدهاند و به همینرو میتوان آنها را به دو گروه بزرگ تقسیم كرد.گروه نخست، كهنتر بوده و بیشتر از نوع نهشتههای دریایی است كه با ستبرای زیاد و یكنواختی تركیب در بیشتر نواحی ایران رخنمون دارند.گروه دوم، كه جوانتر و در بالا است، از رسوبهای بر قارهای ((Epicontinental تشكیل شده كه گاهی به انواع تبخیری تبدیل میشود و در مقایسه با گروه نخست، ستبرای كمتری دارند.عامل اساسی در تفاوت شرایط رسوبگذاری در مجموعه نادگرگونی پركامبرین ایران همان رویداد زمینساختی كاتانگایی است كه ضمن چین دادن سنگهای بخش زیرین و تكاپوهای ماگمایی اسید، سبب شده تا شرایط دریایی به شرایط نزدیك قارهای تبدیل شود.
رسوبهای دریایی نادگرگونی پركامبرین
از نگاه تركیب، رسوبهای دریایی نادگرگونی ایران بسیار یكنواخت بوده و گسترش بسیار زیادی دارند. این سنگها شامل ردیفی از سنگهای انباشته شده در آبهای كم ژرفا، مانند توفهای شیلی، سیلت سنگ و ماسهسنگ است كه بین لایههایی از آذرآواری، گدازه اسید و یا لایههای دولومیتی دارند. رنگ متمایل به سبز در آنها عمومیت دارد و به واقع از ویژگیهای آنها است. با وجود تشابه بسیار زیاد سنگ رخساره و رنگ، به این سنگها در نواحی گوناگون، اسامی متفاوت داده شده است. جدول زیر معرف واحدهای سنگچینهای مورد سخن است كه به خوبی با یكدیگر هم ارز و قابل قیاساند. گفتنی است كه:
* دگرشیبی مرز بالای رسوبهای دریایی نشانگر عملكرد رخداد كاتانگایی است ولی این رویداد در همه جا شدت یكسان نداشته به همین رو در البرز مركزی – آذربایجان سنگهای پركامبرین پسین به ظاهر به طور همشیب بر روی سازند كهر دیده شده است، ولی یك تغییر ناگهانی سنگشناسی در فصل مشترك آنها وجود دارد.
* اگرچه رسوبهای نادگرگونی یاد شده متعلق به محیطهای دریایی دانسته شدهاند، ولی ساختهای استروماتولیتی و رسوبی گوناگون (برشهای دولومیتی، افقهای هوازده، خاكهای قدیمی) نشان میدهد كه بیشتر این نهشتهها در محیطهای كشندی انباشته شدهاند. لاسمی (1370) بر این باور است كه بخش زیرین سازند كهر، به گمان قوی، نشانگر رخسارههای درون كراتون است ولی بخش میانی و بالایی این سازند، بیشتر، دربرگیرنده رخسارههای سیلیسی آواری محیط قارهای (رودخانه ماندری) و حدواسط (دلتایی) و به مقدار كم تر رخسارههای كربناتی سكویی است كه همراه با سنگهای آذرین و توف نهشته شدهاند و به همینرو دریایی دانستن نهشتههای كهر نیاز به شواهد بیشتر دارد. در هر حال، در ناحیه كرمان، « سری مراد » دارای جلبك و رادیولرهای نواحی ژرف دریا است و نشان میدهد كه به طور محلی، حوضه رسوبی پركامبرین ژرفای بیشتر داشته است.
* وجود نشانههایی از آكریتارك در تناوبهای شیلی و استروماتولیت در واحدهای كربناتی سازند كهر سبب شده تا زگر (1977) و حمدی (1374)، سازند كهر را به سن ریفئن(Riphean) بدانند، ولی سن وندین را برای بخشی از لایههای بالایی آن محتمل میدانند.
* وجود دو جنس Spumellaria و Laminarites (از خانواده رادیولاریا) و همچنین جنسهای میكروسكوپی از نوع Lophododioerodium و آثار كرم مانند Sabellarifex در سری مراد، سبب شده تا به این نهشتهها سن پركامبرین داده شود (هوكریده، 1962). ولی حمدی (1374) گاهی به سن اردویسین و گاهی به كامبرین پیشین (توماتین) باور دارد.
* سازند كلمرد سنگواره ندارد. ولی چینخوردگی شدید، شباهتهای زیاد سنگشناختی، جایگاه چینهشناسی و دیگر ویژگیهای فیزیكی سبب شده تا این سازند با ردیفهای دریایی نا دگرگونی دیگر نواحی ایران (كهر، مراد و 000) قیاس و به سن پركامبرین دانسته شود. ولی حمدی (1374) پـــارهای ساختهــای فرسایشی را نتیجه فعالیت جنس Monomorphichnus sp, Cylindrichous sp و Oldhamia antigua دانسته و سازند كلمرد را به دیرینگی كامبرین پیشین میداند، در حالی كه هیچیك از ویژگیهای سازند كلمرد با ردیفهای كامبرین شناخته شده ایران شباهت ندارد.
* در ناحیه شیرگشت (شمال طبس)، حالت استثنایی از سنگهای دریایی كم دگرگون شده پركامبرین گزارش شده كه متشكل از ردیف یكنواختی از آهكهای سیلتی با میانلایههایی از سیلتهای سبز یا شیلهای فیلیتی زرد تا ارغوانی است. وجود پولكهای سریسیت در سطوح لایهبندی، ریزچین و خطوارگی در این سنگها نشانه دگرگونی خفیف آنها است. روتنر و همكاران (1968)، به این واحد سنگچینهای « لایههای شورمShorm Beds) ) » نام داده و ضمن مقایسه با سری مراد و سازند كلمرد، تنها به دلیل نداشتن سنگواره این سنگها را به سن پركامبرین دانستهاند. سهندی (1368)، با توجه به شباهتهای سنگشناختی و به ویژه وجود مقاطعی از تریلوبیتهای كامبرین، لایههای شورم را به حق، همارز نهشتههای كامبرین (سازند درنجال) میداند.
WWW.SMSM.IR
منبع: |
دانشنامه مرجع مهندسی ايران – WWW.SMSM.IR |
توضیحات: |
(برداشت این مقاله تنها با ذکر منبع مجاز است) |
پركامبرین در ایران – بخش دوم
کلمات کلیدی : پركامبرین,در,ایران,–,بخش,دوم,پركامبرین در ایران – بخش دوم , مقالات مهندسي , مهندسی معدن , کامپیوتر، مکانیک، برق، عمران، شیمی، پزشکی پركامبرین+در+ایران+–+بخش+دوم+
- آخرین مطالب مشاهده شده توسط کاربران :
نویسنده پست : علي
عنوان پست : پركامبرین در ایران – بخش دوم
منبع اصلی مطلب سایت :
- واقعیترین ربات انساننما رونمایی شد
- مغز انسان و آینده صنعت رباتیك
- Subnetting به زبان ساده
- ترکهای سطوح بتنی Cracks in concrete surfaces
- درخواست پیشنهاد یا RFQ چیست؟ Request for Quotation
- رباتها ناجی بیماران اختلال اعصاب
- ثبت پتنت جدید اپل
- دو ابزار هوشمند به درد بخور
- سوسك جاسوس، یك ربات زنده!
- اهمیت پرورش گیاهان دارویی در فضای سبز شهری
- مروری بر پیشینه آلودگی هوا، منابع و راههای پیشگیری
- عیوب ناشی از ماسه داغ در خطوط قالبگیری با ماسه تر
- خوردگی فلزات در تجهیزات و ماشین آلات صنعتی و روش های جلوگیری از آن
- آشنایی با شبكههای لرزهنگاری مركز لرزهنگاری كشوری + اطلاعات آنلاین زمین لرزه های ایران
- آشنایی با انواع پلیمرها، كاربرد و خواص آنها
- فارس من| اهمیت شبکه ملی اطلاعات در افزایش کیفیت و قیمت پایین خدمات است
- اختتامیه یازدهمین جشنواره بینالمللی فارابی برگزار شد/ 4 توصیه وزیر علوم به متخصصان علوم انسانی و اسلامی
- تلفن همراه مخصوص نابینایان
- فنجانی که موسیقی پخش می کند
- موسی که با تنفس کار می کند
- معرفی یک باگ جدید در ویندوز 7
- نحوه گرفتن عکس پانوراما
- عینک متاپرو چیست؟
- گوشی های هوشمند جدید
- لپ تاپ لمسی با نمایشگر معلق به بازار وارد شد
- گوشی Elife E7 mini
- آشنایی با گجت های تحسینبرانگیز
- فبلت Fonepad Note 6 ایسوس وارد بازار ایران شد
- علت فروش ضعیف LG G2 چیست ؟
- چگونه امنیت مودم ها را افزایش دهیم ؟
- زندگینامه نیکی کریمی
- تزیین هندوانه شب یلدا
- خواص اناردربهبود بیماری ها
- دسر شکلاتی با کاکائو
- قانون سینوسها
- تازههایی از دنیای دانش و فناوری
- نامگذاری و شناسایی گریس
- Subnetting به زبان ساده
- دسر شکلاتی با کاکائو
- فبلت Fonepad Note 6 ایسوس وارد بازار ایران شد
- علت فروش ضعیف LG G2 چیست ؟
- فنجانی که موسیقی پخش می کند
- درخواست پیشنهاد یا RFQ چیست؟ Request for Quotation
- قانون سینوسها
- موسی که با تنفس کار می کند
- چرا خداوند از حق الناس نمی گذرد؟
- سوسك جاسوس، یك ربات زنده!
- معرفی یک باگ جدید در ویندوز 7
- مغز انسان و آینده صنعت رباتیك
- ترکهای سطوح بتنی Cracks in concrete surfaces
- شب قدر
- دو ابزار هوشمند به درد بخور
- اشعار شب قدر
- سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه
- مدیریت بازیافت خودرو
برترین های ماه
- تازههایی از دنیای دانش و فناوری
- نامگذاری و شناسایی گریس
- دعاى روز نهم ماه مبارك رمضان
- نکات مثبت و منفی نوشیدن قهوه
- آشنایی با مدار فلوتاسیون در کارخانه کانه آرایی چادرملو
- سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه
- Subnetting به زبان ساده
- مدیریت بازیافت خودرو
- زندگینامه نیکی کریمی
- درخواست پیشنهاد یا RFQ چیست؟ Request for Quotation
- قانون سینوسها
- اشعار شب قدر
- بیانیه و کمپین جهاني كاپيتان هوشنگ شهبازی
- Captain Shahbazi’s international campaign and his stat...