اختصاصی ما

آرشیو اختصاصی ما

صخره‌های قطبی از تاریخ مریخ می‌گوید

صخره‌های قطبی از تاریخ مریخ می‌گوید

سال 1996 یك گروه تحقیقاتی به سرپرستی دیوید مك كی از مركز فضایی جانسون ناسا ادعا كرد كه مدارك و شواهدی از زندگی فسیل شده در شهاب سنگ مریخی تپه‌های الن هیلز پیدا كرده است.

صخره‌های قطبی از تاریخ مریخ می‌گوید

صخره های قطبی

این اشكال فسیلی نه تنها شبیه باكتری است بلكه یك شكل از مگنتیت (نوعی از آهن سیاه)موجود در این شهاب سنگ كه روی زمین پیدا شده داخل بدن باكتری‌های مخصوصی تولید شده است.

هانس اموندسن پروژه‌ای بنام AMASE را تعریف كرده و طی یك دهه گذشته تابستان هر سال به سوالورد می‌رفت تا شباهت این سنگ‌ها را با سنگ مریخی از منظرهای مختلفی بررسی كند. لِزلی مولن سردبیر مجله ستاره ـ زیست شناسی در سومین كنفرانسTerrestrial Mars Analogues  در مراكش مصاحبه‌ای با هانس اموندسن انجام داده تا بدانیم صخره‌های سوالورد چه چیزی در مورد شهاب سنگ‌ها مریخی بحث برانگیز به ما می‌گویند.

می‌توانید برای ما كمی در مورد صخره‌های سوالورد كه شبیه به شهاب سنگ مریخی ALH84001 است، توضیح دهید؟

**صخره‌های سوالورد دارای همان مواد معدنی كربنات عجیب و غریبی هستند كه در شهاب سنگ مریخی ALH84001 وجود دارد.

منظور شما همان ساختارهایی است كه قبلا تصور می‌شد فسیل موجودات زنده یا باكتری‌ها هستند؟

**دقیقا، مك كی بر این باور بود كه این اشكال كروی دلالت بر یك الگوی زیستی یا موجود زنده دارد. من كسی را نمی‌شناسم كه هنوز این ایده را قبول داشته باشد. اَشكالی كه ما در صخره‌های سوالورد دیدیم شبیه به همان‌هایی بود كه مك كی در ALH84001  دیده بود.

این شباهت تنها از نظر شكل بود یا از نظر شیمیایی؟

**هر دو.

چند سال قبل در جلسه‌ای شركت كردم كه حاضران هنوز هم در مورد این‌كه خواص ساختاری گلبول‌های كربنات ALH84001  خواص بیولوژیكی است یا خیر بحث می‌كردند. یكی از دلایل چنین بحثی كریستال‌های مغناطیسی بود كه در شهاب سنگ پیدا شده بود؟

**خب، بله.كربنات‌های تپه الن هیلز دارای نوع خاصی از اكسید آهن مگنتیت با مورفولوژی (ساختارشناسی ـ ریخت‌شناسی) كریستالی بود كه شبیه به آنچه در میكروب‌ها یافت می‌كنید، است. برخی میكروب‌ها برای حركت در میدان مغناطیسی زمین از مگنتیت به‌عنوان سوزن قطب‌نما استفاده كرده و به این ترتیب می‌دانند چه زمان در حال حركت رو به بالا و حركت رو به پایین هستند. اما تا آنجایی كه من می‌دانم این نوع شكل و تركیب منحصر به میكروب‌ها نیست.

به طور كلی شما در صخره‌های سوالورد به چنین اشكالی برخوردید؟

**به‌طور كلی خیر، اما شما مگنتیت را می‌توانید در مورفولوژی‌های مختلفی بیابید. من حدس می‌زنم نكته اساسی اینجاست كه گروه مك كی به مجموعه‌ای از مشاهدات رسیده‌اند كه می‌توان آن را تفسیر به فعالیت موجود زنده كرد، اما اگر شما هم در آنجا مشغول به آزمایش شوید خواهید دید كه خواص پیدا شده را به روش‌های بسیار متفاوتی می‌توانید تفسیركنید. اگر شما كربنات را در یك آب راكد ته‌نشین كنید شكل گوی بخود می‌گیرد.

در هر محیطی؟

**بسیار ساده است. واحدهای سازنده كربنات در آب بصورت تصادفی مهاجرت می‌كنند. هنگامی كه یكی از آنها می‌ایستد، هسته تشكیل شده و بقیه اجزا روی آن شكل گرفته و رشد می‌كند. آیا تا به حال نام جواهری بنام مالاكیت (مرمر سبز) را شنیده‌اید؟ مالاكیت مثالی از این نوع شكل‌گیری است كه ساختاری پیازی و گل كلم شكل دارد. مالاكیت به همان روش شكل می‌گیرد، داخل آب و توسط اجزای سازنده مالاكیت ابتدا به شكل هسته درآمده و باقی اجزا به سرعت به شكل گل كلم روی آن تجمع می‌كند. مانند آنچه در كربنات‌های شهاب سنگ مریخی ALH84001 دیده شده است. كربنات‌های دیگری هم به همین روش و در انواع مختلفی از مایعات شكل می‌گیرد.

 قطعا مریخ در تاریخ خود دارای فعالیت‌های آتشفشانی بوده است، اما به‌عنوان یك شرایط سطحی شما لزوما می‌توانید شكل‌گیری كربنات‌ها و سولفات‌ها را در تحت شرایط یخبندان دایمی و همچنین تحت شرایط حاره‌ای داشته باشید

شما می‌توانید توضیحاتی در مورد مكان مورد مطالعه و چگونگی شكل گرفتن آن بدهید؟

**در سوالورد آتشفشان‌هایی وجود داشته كه از میان لایه‌های ضخیم یخ كه شاید ضخامت آن به هزار متر برسد فوران می‌كرده است. در آن زمان سوالورد بشدت سرد بوده و دمای آن شبیه قطب جنوب فعلی بوده است. آتشفشان یخ‌ها را ذوب كرده، بنابراین آتشفشان در آب غوطه‌ور شده است. سپس در برخی مراحل، فعالیت‌های آتشفشانی متوقف شده و به‌دلیل سرمای بسیار زیاد آتشفشان‌های خیس شروع به یخ بستن می‌كرده است. آب گرم یخ بسته روی بازالتها نشسته و مقداری از منیزیم و كلسیم بازالت را بخود می‌كشید. آب هنگام یخ بستن باید از شر دی‌اكسیدكربن، منیزیم و كلسیم رها شده و كربنات‌ها را به‌وجود آورد. این فرآیند شباهت بسیاری به فرآیند ایجاد رسوبات یا صخره‌های نمكی ناشی از تبخیر آب دریا دارد.

تبخیر و انجماد تا حد زیادی همان كار را بسادگی انجام می‌دهند و بسادگی آب موجود را از طریق تبخیر یا انجماد از محلول خارج می‌كنند.

آیا مطالعات شما بر این موضوع دلالت دارد كه مریخ هرگز گرم نبوده است؟

**نه این مطالعات چنین چیزی را نشان نمی‌دهد، اما قطعا نشان می‌دهد می‌توان مواد معدنی شبیه به آنچه در تپه‌های الن هیلز و شهاب‌سنگ مریخی پیدا شده را تحت شرایط دمایی پایین (احتمالا در طول انجماد یا دمای نزدیك به صفر درجه سانتی‌گراد) تولید كرد. مطالعاتی كه سال گذشته توسط گروه CalTech  انجام و منتشر شد نشان داد كه كربنات موجود در الن هیلز در دمای حدود 20 درجه سانتیگراد شكل گرفته است.

به این معنا كه در آن دما شكل گرفته‌اند؟

**بله. اما در مورد سوالورد ما نمی‌دانیم كه این درست است یا خیر. ایزوتوپ‌های اكسیژن نشان می‌دهد دما بسیار سرد بوده، اما نمی‌توانیم بگوییم دما صفر بوده یا منهای 30 درجه؛ چراكه ما تركیب دقیق آبی را كه منجر به تولید آنها شده نمی‌شناسیم. اگر هم آب و هم كربنات را داشتیم می‌شد دما را تخمین زد. ولی الان فقط كربنات را داریم و آب از بین رفته است. اكنون تنها كربنات‌هایی روی زمین كه شبیه نمونه‌های سوالورد بوده و طی منجمد شدن آب تشكیل شده باشند در غارها وجود دارد.

نمونه‌هایی در قطب شمال نواحی كانادا و لهستان وجود دارد كه در آنجا ایزوتوپ‌های بسیار غیرمعمول و بسیار سبك در آنجا وجود دارد. مجموعه آتشفشان‌های سوالورد كه احتمالا تحت شرایط آب و هوایی بسیار سرد فوران كرده‌اند ابتدا باعث ذوب یخ‌ها شده و سپس دوباره منجمد شده‌اند. بنابراین ما نمی‌توانیم از كربنات‌های تپه‌های الن هیلز به‌وجود هر چیز گرمی استدلال كنیم.

آیا این نشان‌دهنده فعالیت‌های آتشفشانی مریخ در گذشته است؟

**بله. قطعا مریخ در تاریخ خود دارای فعالیت‌های آتشفشانی بوده است، اما به‌عنوان یك شرایط سطحی شما لزوما می‌توانید شكل‌گیری كربنات‌ها و سولفات‌ها را در تحت شرایط یخبندان دایمی و همچنین تحت شرایط حاره‌ای داشته باشید و هیچ تفاوتی میان این دو نیست.

برای بسیاری جالب است كه چرا هنوز سوالاتی اینچنین در مورد ساختار شهاب سنگ‌ها به‌طور كامل حل و فصل نشده است؟

**در علم همیشه مباحث ادامه‌داری وجود دارد و فكر می‌كنم در خصوص جستجوی حیات روی مریخ باید محافظه‌كارانه حركت كرد. اگر قرار باشد شما مشاهدات خود را بر اساس فرآیندهای غیرجاندار و صرفا فیزیكی تشریح كنید نمی‌توانید از آنها استدلال كنید كه حیات در خارج از كره زمین وجود دارد.

 

 

منبع : سایت تبیان

صخره‌های قطبی از تاریخ مریخ می‌گوید

کلمات کلیدی : صخره‌های,قطبی,از,تاریخ,مریخ,می‌گوید,صخره‌های قطبی از تاریخ مریخ می‌گوید , صنايع هوافضا , مقالات علمي , صخره‌های+قطبی+از+تاریخ+مریخ+می‌گوید+

تاریخ: سه‌شنبه 2013/03/05
برترین مطالب امروز
مطالب مرتبط
ترفند
اس ام اس

ابر برچسبها